Transkripsiyon çeşitli alanlarda kullanılan bir kelime olmakla birlikte dilbilimde, konuşmanın  ya da işaret diliyle geçen diyalogların metne dönüştürülmesi yani deşifre edilmesi sürecini tanımlar. Bu tür çalışmalar genellikle röportajlar, seminerler, toplantılar, konferanslar, videolara alt yazı ekleme gibi durumlarda kullanılır. Konuşmanın metne dönüştürülmesi son derece karmaşık bir süreçtir. Kişilerin hızlı, sabırlı ve üst düzey dilbilgisine sahip olmasını gerektirir. Transkripsiyon; araştırmacılar, gazeteciler, akademisyenler, öğrenciler tarafından manuel olarak ya da otomatik transkripsiyon yazılımları kullanılarak yapılabilir. Transkripsiyon, çok çeşitli endüstriler ve uzmanlar tarafından profesyonel ve akademik araçlarla kullanılabilir. Temel olarak sözlü bilgilerin yazılı forma dönüştürülmesine gereksinim duyan herkesin transkripsiyona ihtiyacı vardır.

Ana dil üzerinden transkripsiyon okuma yazma bilen hemen herkes tarafından gerçekleştirilebilir. Ancak yabancı dilden transkripsiyon yapılması son derece zorlu bir süreçtir. Bu nedenle yalnızca bu alanda uzmanlaşmış kişiler tarafından transkripsiyon hizmeti verilmelidir. Her dil kendine ait bir aksana sahiptir. Bu nedenle ses sistemleri yazıya dönüştürülürken aksanlar hataya neden olabilir.

Temelde sesin yazıya dönüştürülmesi olan transkripsiyon farklı amaçlarla kullanılabilen bir hizmettir. İşitme engelli ya da işitme kaybından şikayetçi kişiler transkripsiyon hizmeti sayesinde dinleme üzerine olan radyo televizyon programlarına erişebilmektedirler. Son derece önemli bir işlem olan transkripsiyonun her bir aşaması titiz ve hassas bir çalışmayla yapılmalıdır. Eğer yazıya dönüştürülen diyaloglarda herhangi bir hata yapılması durumunda iletişim bozuklukları ortaya çıkabilir. Bu tür olumsuzlukların engellenebilmesi için transkripsiyon alanında uzman kişilerden yardım alınmalıdır.

Transkripsiyon Çeşitleri Nelerdir?

Transkripsiyon, kayıtların dinlenmesinden çok daha fazlasını gerektirir. Başarılı bir transkripsiyon için içeriğin net bir şekilde anlaşılmalı ve hiçbir şey atlanmamalıdır. Transkripsiyon basit bir kaleme alma işlemi değildir. Konuşulan kelimelerin yazılmasından çok daha fazlasını içeren transkripsiyon, işlemin amacına ve odağına bağlı olarak vurgulanan hecelerden tereddütlere ve gecikmeli tepkilere kadar her şeyin aktarılmasını gerektirir. Bununla birlikte bir konuşmanın tüm öğelerinin yazılı olarak yakalanması hemen hemen imkansız olduğundan sözlü konuşmanın herhangi bir transkripsiyonunun bir bakıma kısaltma olduğu söylenebilir.

Transkripsiyon düzenlenmiş transkripsiyon ve birebir transkripsiyon olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilir. 

Düzenlenmiş Transkripsiyon: Bu transkripsiyon çeşidinde gereksiz kabul edilebilecek olan ve diyaloglar haricindeki sesler yazıya dönüştürülmez. Bu yöntem genellikle bireysel ya da toplu röportajlarda, herhangi bir senaryoya bağlı olmayan doğaçlama, tiyatral ya da dramatizasyon etkinliklerinde kullanılır. Birebir transkripsiyona göre daha titizlikle gerçekleştirilmesi gereken zor bir işlemdir. Bunun nedeni transkripsiyonu yapacak kişi diyaloglar arasında elenmesi gereken sesleri ve kelimeleri çok dikkatlice belirlemesinin gerekmesidir. Oldukça yüksek bir beceri gerektiren düzenlenmiş transkripsiyonda, kişi çıkarılacak kelimeleri belirlerken orijinal ses kaydının ana fikrinin ve önemli noktalarının kaybolmamasına özen göstermelidir. Transkripsiyon yapan kişi fark etmeden önemli olan unsurları keserek özelliğini yitirmiş bir çalışma ortaya koyulmasına neden olabilir.

Birebir Transkripsiyon: Diyaloglar dışında ses olarak geçen her bir detayın alt yazılara eklendiği transkripsiyon türüdür. Eğer transkripsiyon yapılacak olan diyalogda şaşkınlık, düşme, kızgınlık, gülme, öksürme, aksırma ya da hapşırma gibi nidalar varsa bunların tamamı yazı olarak alt yazıya eklenmelidir. Genellikle senaryo üzerinde çalışılan yapımlarda ve film sektöründe kullanılır. Verbatim transkripsiyon da denilen bu yöntemde dil bilgisi hataları düzeltilmez. Kekemeliklerin, tekrarların düzeltilmesi ya da iyileştirilmesi de söz konusu olmaz. 

Transkripsiyon Neden Kullanılır?

Transkripsiyon birçok farklı alandaki çeşitli ihtiyaçların karşılanması için kullanılabilir. Transkripsiyon işitme engelliler için bilgi kaynağına erişme imkanı sağlayan bir araç olarak sesleri tam olarak anlaşılamayan kaynakların anlaşılabilir bir hale gelmesinde çok önemli bir rol oynar. Videolarda geçen seslerin yazıya dökülmesi yoluyla bilginin mümkün olan en hızlı şekilde insanlara aktarılması, yabancı dizilerin ve filmlerin takip edilmesi gibi pek çok işlemde transkripsiyondan yararlanılır. Yazıya dökülmemiş ancak dökülmesi gereken tüm seslerin kağıda aktarılması ve ihtiyaçların eksiksiz bir şekilde giderilmesi için transkripsiyon hizmetlerinden yararlanılabilir.

Transkripsiyon sesli verilerin birebir ya da düzenlenmiş şekilde yazılı olarak kağıda aktarılması hizmetidir. Transkripsiyon yapılırken çoğu zaman ses dosyasındaki dille kağıda dökülen dil aynı olur. Çeviride ise kaynak metinle hedef metnin dilleri farklıdır. Transkripsiyon ve çeviri işlemleri genellikle ayrı işlemler olarak yapılsa da iki işlemin bir arada gerçekleştirilmesi de mümkün olabilir. Ancak bu oldukça zorlu bir süreçtir.

Çevirinin de söz konusu olduğu transkripsiyon sürecinde ilk olarak ses kaynağındaki konuşma kaynak dilde yazıya dökülür. Daha sonra hedef dile çeviri yapılır. Eğer istenirse hedef dilde yeni bir ses kaydı oluşturulabilir. Transkripsiyon hizmetlerinde uzman bir kişi ses dosyasını yazılı metin haline getirir. Oluşturulan metin ses kaydıyla aynı dildedir. Bu metin dosyası daha sonra bir çevirmene iletilerek hedef dile aktarılması sağlanır. Bundan sonraki aşamada ise çeviri metin yeni dilinde bir ses dosyası olarak kaydedilir. Oldukça uzun olan ve titizlikle gerçekleştirilmesi gereken bu süreçte alanında yeterli deneyime ve uzmanlığa sahip profesyonellerle çalışılması çok önemlidir.