Son dönemlerde sıkça duyduğumuz kavramlardan biri olan transkripsiyon en basit şekliyle, sesli verinin yazıya aktarılması demektir. Transkripsiyona verilecek en güzel örneklerin başında, yabancı dizilerin altyazıları ya da sesi az gelen bir içerik için oluşturulmuş alt yazılar gelir. Müzikte henüz notalara dökülmemiş olan ezgilerin kağıt üzerine işlenmesi de transkripsiyon kapsamında gerçekleştirilen bir işlemdir. Aynı dil için transkripsiyon yapmak biraz daha kolay olmakla birlikte yabancı dil içeren kaynaklarda transkripsiyon yapılması için çeviri de gerektiğinden daha zor bir işlem olarak değerlendirilir. Ve bu işlem mutlaka uzmanlar tarafından yapılmalıdır.
Transkripsiyon Nasıl Yapılır?
Transkripsiyon yapılırken iki farklı yöntem kullanılabilir. Transkripsiyonda kaynak ses dosyaları olduğundan yazı dilindeyse konuşma dili ön planda olarak kabul edilir. Konuşma dilinin doğrudan kağıda dökülmesi anlam kaybına neden olabilir. Bu nedenle birebir transkripsiyon ve düzenlenmiş transkripsiyon yöntemlerinden arasında uygun görüleni kullanılabilir.
Birebir Transkripsiyon Nedir?
Her türlü sesin kağıda aktarıldığı transkripsiyon işlemine birebir transkripsiyon denilir. Konuşma hataları, öksürme, ünlem içeren tepkiler dahi bu yöntemde not edilir. Birebir transkripsiyonda konuşma esnasında yanlış telaffuz edilen kelimeler de aynı şekilde yazılmalıdır. Senaryolar birebir transkripsiyonun en güzel örnekleri olarak kabul edilirler.
Düzenlenmiş Transkripsiyon Nedir?
Düzenlenmiş transkripsiyon işleminde diyaloglar haricinde ortaya çıkan ve gereksiz olarak nitelendirilebilecek olan hiçbir sesin yazıya dönüştürülmesi söz konusu değildir. Düzenlenmiş transkripsiyon genellikle bireysel ya da toplu olarak yapılan röportajlarda, herhangi bir senaryoya bağlı olmadan gerçekleştirilen doğaçlama, dramatizasyon ve tiyatral etkinliklerde kullanılır. Düzenlenmiş transkripsiyon, birebir transkripsiyona göre daha zor ve dikkatli bir şekilde yapılması gereken bir işlemdir. Düzenlenmiş transkripsiyon işlemini yapacak olan kişi, deneyimli ve alanında uzmanlaşmış olmalıdır. Çünkü diyaloglar arasındaki elenecek olan sesler ve kelimeler belirlenirken çok derece titiz davranılmalıdır.
Transkripsiyon ve Çeviri Arasındaki Farklar Nelerdir?
Transkripsiyon çok farklı alanlardaki ihtiyaçların karşılanmasını sağlayan bir hizmettir. Transkripsiyon işitme engelliler için bilgi kaynağına erişmeyi sağlayan etkili bir araçtır. Aynı zamanda sesleri tam olarak anlaşılamayan kaynakların anlaşılabilir hale gelmesini de sağlar. Diğer bir deyişle transkripsiyon yazıya dökülmemiş ve yazıya dökülmesi gereken tüm seslerin kağıda aktarılmasında ve ihtiyaçların doğru şekilde giderilmesinde kullanılan bir işlemdir.
Transkripsiyon sesli verilerin birebir ya da düzenlenmiş olarak kağıda aktarılması işlemidir. Transkripsiyon yapılırken ses dosyasındaki dille kağıda dökülen dil aynı olur. Yani eğer sesli video İngilizce ise kağıda aktarım da İngilizce olur. Çeviride ise herhangi bir dilin bir başka dile aktarılması gerçekleştirilir. Çeviri ve transkripsiyon genelde ayrı işlemler halinde yapılsa da aynı anda ikisinin de yapılması mümkündür. Ancak bu oldukça zor bir işlemdir.
Transkripsiyon ile çevirinin aynı anda yapıldığı işlemlerde, ilk olarak ses dosyası yazı olarak kaydedilmesi esnasında, ses kaynağındaki dil aynı şekilde aktarılır. Ses kaynağı ana dil korunmak kaydıyla kağıt üzerine aktarıldıktan sonra kağıt üzerinde hedef dile çeviri işlemi yapılır. Daha sonra istenilirse hedef dilde ses kaydı yapılabilir. Bazı durumlarda ses dosyasının transkripsiyon işlemiyle ve yazılı çeviriye ihtiyaç duyulmaksızın hedef dile aktarımı da söz konusu olabilir. Dinleyen kişinin transkripsiyon ve çeviri işlemini doğrudan yapması, ana fikrin ve önemli noktaların aktarım esnasında kaybolmasının önlenmesi konusunda oldukça etkilidir.
Transkripsiyonu çeviriden ayıran en önemli nokta, transkripsiyonda diller arası herhangi bir aktarım durumunun söz konusu olmamasıdır.
Transkripsiyon Hakkında En Önemli Noktalar
Transkripsiyon her ne kadar basit bir süreç gibi görünse de oldukça zahmetli ve zaman alan bir işlemdir. Transkripsiyon aynı zamanda deşifre olarak da adlandırılır. Bu işlem sırasında ses dosyası dinlenir, durdurulur, çözümlenen metin yazılır, sonra dosya dinlenmeye devam edilir ve bu şekilde dosyanın tamamının transkripsiyonu tamamlanana kadar işlem sürdürülür. Bu monoton bir çalışma şekli olup kişinin hızla yorulmasına neden olabilir. Bu nedenler birkaç saatlik bir ses kaydının deşifresi gün içerisinde ancak tamamlanabilir. Dinleme ve yazma arasında sürekli gidip gelen bir süreç olması işin hızını etkiler.
Profesyonel olarak transkripsiyon işlemi yapan bir kişinin her bir dakikalık ses kaydını yazıya dökmesi ortalama 4 dakika sürer. Bu ortalama değer üzerinden bir hesaplama yapıldığında 8 saatlik çalışma süresinde en fazla 2 saatlik ses kaydı transkripsiyonu yapılabileceği sonucuna ulaşmak mümkündür.
Bazı durumlarda transkripsiyon işlemini kolaylaştırmaya yönelik bilgisayar programlarından yararlanılması fayda sağlayabilir. Bu tür yazılımlar genellikle transkripsiyon işlemini yapan kişinin ses kaydının oynatma hızını yavaşlatabilmesini sağlar. Bu sayede konuşma devam ederken yazıya dökme işlemi yapılabilir. Ses oynatıcının ve metin düzenleyicinin bir pencerede entegre edilebilmesi, pencereler arasında geçiş yapılması ihtiyacını ortadan kaldırabilir. Aynı zamanda klavye kısa yollarının ve donanımın, ses kaydının durdurulması ya da geri sarılması için kullanılmasına bağlı olarak zamandan da tasarruf edilebilir.