Yasal belgelerin kaynak dilden hedef dile ya da dillere tercümelerini yapan, yaptığı tercümelerin altına imza ve kaşe basmak üzere Noter tarafından yetkilendirilen kişilere yeminli tercüman adı verilir. Yeminli tercümanların yaptığı çeviriler resmi statüye sahip belgeler olma özelliğine sahiptir. Yeminsiz tercümanlar tarafından yapılan çevirilerin böyle bir niteliği ve resmi kurumlarda geçerliliği yoktur. Aynı zamanda yeminsiz tercümanlar tarafından yapılan çeviriler noter tarafından tasdik edilemez. Bu nedenle resmi kurumlara ve kuruluşlara ibraz edilecek olan çeviriler mutlaka yeminli tercümanlar tarafından yapılmalıdır. Aksi takdirde çeviri belgenin, ibraz edildiği resmi makam tarafından kabul edilmemesi ve belge ibrazını gerektiren süreçlerin kesintiye uğraması söz konusu olabilir.
Yeminli tercümanlar; mevcutta tercümanlık mesleğini yerine getirmeye devam eden, mesleklerini resmileştirerek kamu alanlarında da faaliyette bulunabilmek, bunun yanı sıra devlet kurum ve kuruluşlarında işlem yapabilmek için çeviri yapacakları dil konusundaki yetkinliklerini belgeleyip Noter nezdinde yemin eden kişilerdir. Ettikleri yeminle birlikte yeminli tercüme yapma hakkını elde ederler ve yeminli tercüman olarak anılırlar. Yeminli tercüman olmak için Mütercim Tercümanlık / Dil Bilimleri vb bölümlerde lisans eğitimlerini tamamlamış, yurt dışında aldığı eğitim nedeniyle dil bilgisine sahip ya da uzun süre yurt dışında yaşadığından dolayı gerekli yetkinliklere sahip olan ve tercümanlık mesleğini profesyonel bir şekilde yerine getirmek isteyen kişiler başvuruda bulunmaktadır.
Yeminli Tercüman Olmak İçin Ne Gerekir?
Yeminki tercüman olmak isteyen kişilerin bazı koşullara haiz olması gerekir. Bunlardan ilki Türk vatandaşı olmasıdır. T.C.vatandaşlığından izin alarak çıkan ya da Türk vatandaşı olmamakla birlikte İçişleri Bakanlığı’ndan çalışma izni olan Türk soylu yabancılar da yeminli tercüman olma hakkına sahiptir.
Yeminli tercüman olarak görev yapacak olan kişiler yüksek standartlarda çeviri ve tercüme hizmeti sunacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olduklarını belgeleyebilmelidirler. Kişi Türk vatandaşıysa en az lise mezunu olmalı aynı zamanda notere çeviri yapacağı dili üst düzeyde bildiğini gösterir diploma ya da dil sınav notu gibi belgeleri ibraz etmesi gerekir. Bununla birlikte pek çok noter yeminli tercüman olmak isteyen kişilerin yalnızca dil sınav notunu yeterli kabul etmemektedir. Eğer yeminli tercüman adayının dil bilgisini ispatlar nitelikteki belge ya da diploma yabancı dildeyse bu durumda söz konusu belge bir başka yeminli tercüman tarafından Türkçe’ye çevrilmeli ve noter tasdikli tercüme süreci tamamlanmalıdır. Türk vatandaşlığı ve başka ülke vatandaşlığı bulunan kişilerin, vatandaşı oldukları diğer ülkenin anadilinde yeminli tercüman olarak hizmet verme hakkı vardır. Bu haktan yararlanabilmeleri için ilgili ülkede alınan eğitimi gösteren diplomanın noter tasdikli çevirisi notere ibraz edilmelidir. Yeminli tercüman olmak isteyen kişilerde aranan en önemli şartlardan biri de adli sicil ve arşiv kayıtlarının bulunmamasıdır.
Bu şartlara haiz olan yeminli tercüman adaylarının notere kimliklerini ve ikametgah belgelerini ibraz etmeleri gerekir. İkametgah belgesi Nüfus Müdürlükleri’nden ya da e-devlet üzerinden alınabilir. Bununla birlikte dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta yeminli tercüman adayının ikametgah adresinin yeminli tercüman zaptını alacağı noter ile aynı şehirde bulunmasıdır.
Yeminli Tercümanların Görevleri
Yeminli tercümanlar tercümenin eksiksiz ve doğru olmasının resmi sorumlularıdırlar. Kendilerinden çevirisi talep edilen metni hedef dile ya da dillere çevirirler. Orijinal metinde bulunan terminolojik ifadeleri, hedef dildeki kullanımı ile uyumlu olacak şekilde aktarırlar. Ana metinde tarih, meblağ ve istatistik gibi bilgiler bulunduğundan bunların doğruluğundan emin olmalıdırlar. Çevirisini yaptıkları metnin matbu halini kaşeleyip imzalarlar.
Yeminli tercüman adayları ibraz etmeleri gereken tüm belgeleri hazırladıktan sonra noterliğe başvururlar. Başvurunun kabul edilme olasılığının artırılması için çeviri bürosu aracılığıyla başvuruda bulunulması önerilir. Bireysel başvurularda noterlik ihtiyacı olmadığı durumlarda yeminli tercüman başvurusunu geri çevirebilir. Çeviri bürosu aracılığıyla yapılan başvurularda ise noterliğin ihtiyacı olmasa da çeviri bürosunun ihtiyacı olduğu durumlarda başvuru kabul edilebilir. Yeminli tercüman adayının başvurusunun kabul edilmesi için gerekli kriterleri karşılaması gerekir.
Yeminli tercümanlar Noterlik tarafından yeminli tercümanların noterliklerde nasıl çalıştığı, gelen yabancı evrakların kabulü ve kabul unsurlar, çeviri evrakların hazırlanışı ve noterlik çeviri evrak tasdik unsurları gibi konular hakkında titizlikle bilgilendirilir. Başvuru sahibinin yeminli tercüman olması uygun görüldüğü takdirde Noterlik Kanunu’nun 75.maddesi son fıkrası gereğince tercüman Hukuk Yargılama Usulü Kanunu’na göre yemin ettirilerek bu durumun tutanakla belgelendirilmesi gerekir.
Noter tarafından hazırlanan yeminli tercüman tutanağında; tercümanın adı soyadı, iş adresi, doğum tarihi, ev adresi, tahsil derecesi, hangi dili dilleri ya da yazıyı bildiği, noterin çevirmenin bu dili dilleri ya da yazıyı bildiğine hangi suretle karar verdiği, yemin şekli ile tutanağın düzenlendiği tarihin yer alması gerekir. Bu işlemler tamamlandıktan sonra kişi yeminli tercüman olarak görev yapmaya başlayabildiği gibi yaptığı çeviriler de resmi kurumlar tarafından kabul edilmektedir.