Noter tarafından yasal belgelerin resmi tercümelerini yapmak ve tercümelerini yapmış olduğu tüm metinlerin altına kaşe basabilmek üzere yetkilendirilmiş olan kişilere yeminli tercüman deniliyor. Yeminli tercümanlar tarafından yapılmış olan çeviriler, yetkililerce resmi statüye sahip olarak kabul ediliyor.
Yeminli tercümanlık hizmeti; hali hazırda tercümanlık mesleğini yerine getirmekte olan, mesleklerini resmileştirip kamu alanlarında da faaliyete geçirmek, aynı zamanda devlet kurumlarında ve kuruluşlarında işlem yapabilme amacıyla noterden aldıkları izin tutanakları karşılığında hizmet veren tercümanlar tarafından yerine getiriliyor. Yeminli tercüman olmak için lisans eğitimini Mütercim Tercümanlık / Dil Bilimleri vb bölümlerde tamamlamış olan, yurt dışında almış olduğu eğitimden dolayı dil bilgisine sahip bulunan, uzun süre yurt dışında yaşamış olup gerekli yetkinliklere sahip ve tercümanlık mesleğini profesyonel bir şekilde yerine getirmek isteyen kişiler başvuruyorlar.
Yeminli tercümanların yaptıkları çeviri altını imzalayıp kaşelemeleri nedeniyle resmi kurumlarda geçerli oluyor. Yeminsiz tercümanların yaptığı çevirilerin ise resmi geçerliliği bulunmuyor. Yeminsiz tercümanın yapmış olduğu çeviriler noterde tasdik ettirilemiyor. Bu nedenle resmi makamlara verilmek üzere yapılacak olan çevirilerin yeminli bir tercümana yaptırılması önemli bir konu olarak kabul ediliyor. Aksi takdirde resmi makamlar bu çevirileri kabul etmiyor.
Yeminli Tercüman Olmak İçin Neler Gereklidir?
Yeminli tercüman olmak isteyen kişilerin; vatandaşlık koşullarını sağlaması, dil yeterliliğini sağlaması ve belgeleyebilmesi, Adli Sicil Kaydı ve Adli Sicil Arşiv Kaydı bulunmaması, ikametgahının Noter ile aynı ilde olması gibi bazı kriterlere uygun olması gerekiyor.
Yeminli tercüman olmak isteyen kişilerin Türk vatandaşı olması ya da izin alarak çıkma yöntemiyle Türk vatandaşlığından çıkmış olması ya da Türk vatandaşı olmamakla birlikte İç İşleri Bakanlığı’ndan çalışma izni bulunan Türk soylu yabancı olması gerekiyor.
Diğer bir önemli kriter ise kişinin çeviri ve tercüme yapabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olduğunu belgeleyebilmesi oluyor. Kişi Türk vatandaşı olduğu takdirde en az lisans mezunu olması, dil bildiğini gösterir diploma ve/veya dil sınav notu gibi belgelerin notere ibraz edilmesi gerekiyor. Pek çok noter bu aşamada tek başına dil sınav notunu yeterli bulmayabiliyor. Kişinin dili bildiğini gösterin belge / diploma yabancı dildeyse bir başka yeminli tercüman tarafından Türkçe’ye tercüme edilmesi ve noter onayının yapılması isteniliyor. Türk vatandaşlığı ve başka ülke vatandaşlığı olan kişiler, vatandaşı olduğu diğer ülkenin anadilinde yeminli tercüman olabiliyorlar. Bunun için diğer ülkenin dilinde okuma ve yazma bildiklerini belgelemeleri gerekiyor. Ayrıca diğer ülkede alınmış olan eğitimi gösterir diplomanın noter onaylı çevirisi isteniliyor.
Yeminli tercüman olmak isteyen kişilerde adli sicil ve arşiv kaydı bulunmaması koşulu aranıyor. Bunun için e-devletten, adliyeden ya da mülki amirlikle adli sicil birimlerinden adli sicil belgesi alınabiliyor.
Ayrıca; kimlik fotokopisi ve ikametgah belgesi ibraz edilmesi gerekiyor. İkametgah belgesi e-devletten ya da nüfus müdürlüklerinden alınabiliyor. Yeminli tercüman olmak isteyen kişinin ikametgahının, yemin alacağı noter ile aynı şehirde olması gerekiyor. Bazı noterlikle yemin belgesine / mazbatasına eklemek için fotoğraf da talep edebiliyorlar.
Yeminli Tercüman Olmak İçin Nasıl Başvuru Yapılır?
Yeminli tercüman olmak isteyen kişiler gerekli belgeleri tamamladıktan sonra noterliğe başvuruda bulunuyorlar. Tercüme büroları aracılığı ile başvuru yapılması, başvurunun kabul edilebilirliği üzerinde etkili olabiliyor. Tercüme bürolarının ihtiyaç duyduğu durumlarda, noterliklerin ihtiyacı olmasa dahi başvuruların kabul edilmesi söz konusu olabiliyor. Gerekli kriterleri sağlayamayan kişiler yeminli tercüman olamıyorlar. Gerekli kriterleri sağlayan tercümanların yeminli tercüman olup olamayacağına dair karar ise Noterler tarafından veriliyor. Noterler bu yetkiyi, Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 96.Maddesi’ne dayanarak kullanıyorlar.
Noterlik; yeminli tercümanlık ile ilgili olarak, noterliklerde yeminli tercümanların nasıl çalıştığı, gelen yabancı evrakların kabulü, yabacı evrakların kabul unsurları, çeviri evraklarının hazırlanışı, noterlik çeviri evrak tasdiki unsurları hakkında bilgilendirme yapıyor. Kişinin yeminli tercüman olması uygun görüldüğü takdirde Noterlik Kanunu’nun 75.Maddesi’nin son fıkrası gereğince tercümana Hukuk Yargılama Usulü Kanunu’na göre yemin ettiriliyor. Ve bu durumun bir tutanakla belgelendirilmesi zorunluluğu bulunuyor.
Tercüman tutanağında; tercümanın adı, soyadı, doğum tarihi, iş adresi, ev adres, tahsil derecesi, hangi dili ya da dilleri, hangi yazıyı bildiği, noterin çevirenin bu dil ve dilleri ya da yazıyı bildiğine dair ne suretle kanı sahibi olduğu, yemin şekli ve tutacağın tarihi yer alıyor. Tutanağın altı hem noter hem tercüman tarafından imzalanıyor. Tamamen ücretsiz olan bu Noterlik işleminin ardından kişi yeminli tercüman oluyor.
Bu aşamadan sonra yeminli tercümanın yaptığı her çeviri, resmi kurumlar tarafından kabul ediliyor ve işlemler o çeviri dahilinde yürütülüyor. Yapılan çevirinin hatalı olması durumunda yeminli tercümanın kanunlar önünde hesap vermesi söz konusu olabiliyor. Noter tarafından verilen yetki ile çevirdiği belgelerin altına kaşe ve imza atma sorumluluğu alan yeminli tercüman çevirdiği her belgenin sorumluluğunu taşıyor. Bu nedenle yeminli tercümanların her zaman üst düzey sorumluluk bilinci ile hareket etmesi ve kendi kontrol mekanizmasını kurması gerekiyor.