Yasal belgelerin resmi tercümelerini yapmak ve tercümelerini yaptığı tüm belgelerin altına kaşe basmak üzere Noter tarafından yetkilendirilen kişiler yeminli tercüman ya da yeminli çevirmen denilir. Yeminli tercümanlar tarafından yapılan çeviriler yetkililer tarafından resmi statüye sahip belgeler olarak kabul edilirler.
Hali hazırda tercümanlık mesleğini icra eden buna ek olarak mesleğini resmileştirip kamu alanlarında da faaliyet göstermek aynı zamanda devlet kurum ve kuruluşlarında işlem yapabilmek amacıyla noterden izin tutanağı alarak hizmet veren tercümanlar yeminli tercümanlık yapabilirler. Lisans eğitimini Mütercim Tercümanlık / Dil Bilimleri vb bölümlerde tamamlamış, yurt dışında almış bulunduğu eğitim nedeniyle dil bilgisine sahip olan, uzun süre yurt dışında yaşamış olup gerekli yetkinliklere sahip ve tercümanlık mesleğini profesyonel bir şekilde yerine getirmek isteyen kişiler yeminli tercüman olmak için başvuruda bulunabilirler.
Yeminli tercümanlar yaptıkları çevirinin altını imzalayıp kaşelerler bu nedenle bu çeviriler resmi kurumlarda geçerliliğe sahiptir. Yeminsiz tercümanların yaptığı çevirilerin ise resmi geçerliliği yoktur. Yeminsiz tercümanların yapmış olduğu çevirilerin noterde tasdik ettirilmesi mümkün değildir. Bu sebepten dolayı resmi makamlara verilmek üzere yapılacak olan çevirilerin yeminli bir tercümana yaptırılması bir zorunluluktur. Aksi takdirde resmi makamlar bu çevirileri kabul etmeyecekleri için resmi süreçler kesintiye uğrayabilir.
Yeminli Tercüman Olmak İçin Aranan Şartlar
Yeminli tercüman olarak hizmet vermek isteyen kişilerin;
Vatandaşlık koşullarını sağlaması,
Dil yeterliliğini sağlayıp belgeleyebilmesi,
Adli Sicil Kaydının ve Adli Sicil Arşiv Kaydının bulunmaması,
İkametgahının ilgili Noter ile aynı ilde olması gibi bazı şartları yerine getirmesi gerekir.
Bunlara ek olarak yeminli tercümanlık hizmeti vermek isteyen kişilerin Türk vatandaşı olması, izin alarak çıkma yöntemiyle T.C. vatandaşlığından çıkmış olması veya Türk vatandaşı olmamasına rağmen İç İşleri Bakanlığı’ndan çalışma izni olan Türk soylu yabancılar olması şartı aranır.
Diğer önemli kriter ise kişinin çeviri ve tercüme hizmetlerini yüksek standartlarda vermesini sağlayacak düzeyde yabancı dil bilgisi olduğu belgeleyebilmesidir. Eğer kişinin Türk vatandaşıysa en az lisans mezunu olması, dil bildiğini gösterir diploma ve/veya dil sınav notu gibi belgeleri notere ibraz etmesi gerekir. Pek çok noterin bu aşamada tek başına dil sınav notunu yeterli kabul etmediği bilinmektedir. Kişinin dili bildiğini gösteren belgenin / diplomanın yabancı dilde olduğu durumlarda bir başka yeminli tercüman tarafından Türkçe’ye tercüme edilmesi ve bu belge için noter onayının yapılması ihtiyacı doğar. Türk vatandaşlığı ve başka ülke vatandaşlığı olan kişiler, vatandaşı olduğu diğer ülkenin anadilinde yeminli tercüman olabilirler. Bunun için diğer ülkenin dilinde okuma ve yazma bildiklerini belgelemeleri gerekir. Buna ek olarak diğer ülkede alınmış olan eğitimi gösterir nitelikteki diplomanın noter onaylı çevirisinin de ibraz edilmesi gerekir.
Yeminli tercüman olmak isteyen kişilerin adli sicil ve arşiv kaydının bulunmaması yerine getirilmesi gereken en önemli şartlardan biridir. Bunun belgelenebilmesi için e-devletten, adliyeden ya da mülki amirlikle adli sicil birimlerinden adli sicil belgesi alınması mümkündür.
Ayrıca; kimlik fotokopisi ve ikametgah belgesi ibraz edilmesi gerekir. İkametgah belgesi e-devletten ya da nüfus müdürlüklerinden temin edilebilir. Yeminli tercüman olmak isteyen kişinin ikametgahının, yeminli tercüman yetkisini alacağı noter ile aynı şehirde olması aranan şartlardan biridir. Buna ek olarak bazı noterlikler yemin belgesine / mazbatasına eklemek için fotoğraf verilmesini de talep edebilirler.
Yeminli Tercüman Olmak İçin Nasıl Başvuru Yapılır?
Yeminli tercüman olmak isteyen kişilerin ibraz etmeleri gereken belgeleri tamamladıktan sonra noterliğe başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Tercüme büroları aracılığı ile başvuru yapılması, başvurunun kabul edilebilirliği üzerinde etkili olabilir. Tercüme bürolarının ihtiyaç duyduğu durumlarda, noterliklerin ihtiyacı olmasa dahi başvuruların kabul edilmesi söz konusu olabilir. Gerekli kriterleri sağlayamayan kişiler yeminli tercüman olamazlar. Gerekli kriterleri sağlayan tercümanların yeminli tercüman olarak hizmet verip veremeyeceğine dair karar Noterler tarafından verilmekte olup Noterler bu yetkiyi, Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 96.Maddesi’ne dayanarak kullanırlar.
Noterlik; yeminli tercümanlık hizmeti verecek olan tercümanlara bu hizmetin kapsamı ile ilgili olarak, noterliklerde yeminli tercümanların nasıl çalıştığı, gelen yabancı evrakların kabulü, yabancı evrakların kabul unsurları, çeviri evraklarının hazırlanışı, noterlik çeviri evrak tasdiki unsurları hakkında bilgilendirme yapmaktadır. Kişinin yeminli tercüman olması uygun görüldüğü takdirde Noterlik Kanunu’nun 75.Maddesi’nin son fıkrası gereğince tercümana Hukuk Yargılama Usulü Kanunu’na göre yemin ettirilir. Ve bu durumun bir tutanakla belgelendirilmesi zorunluluğu bulunur.
Tercüman tutanağında; tercümanın adı, soyadı, doğum tarihi, iş adresi, ev adres, tahsil derecesi, hangi dili ya da dilleri, hangi yazıyı bildiği, noterin çevirenin bu dil ve dilleri ya da yazıyı bildiğine dair ne suretle kanı sahibi olduğu, yemin şekli ve tutacağın tarihi yer almakta ve tutanağın altı hem noter hem tercüman tarafından imzalanmaktadır. Tamamen ücretsiz olan bu Noterlik işleminin ardından kişi yeminli tercüman olmaya hak kazanır.
Bu aşamadan sonra yeminli tercümanın yaptığı her çeviri, resmi kurumlar tarafından kabul edilir ve işlemler o çeviri dahilinde yürütülür. Yapılan çevirinin hatalı olması durumunda yeminli tercümanın kanunlar önünde hesap vermesi söz konusu olabilir. Noter tarafından verilen yetki ile çevirdiği belgelerin altına kaşe ve imza atma sorumluluğu alan yeminli tercüman çevirdiği her belgenin sorumluluğunu taşır. Bu nedenle yeminli tercümanların her zaman üst düzey sorumluluk bilinci ile hareket etmesi ve kendi kontrol mekanizmasını kurması hem kendileri hem de müşterileri açısından dikkat edilmesi gereken noktaların başında gelmektedir.