Kişinin kendi kelimelerini ve cümlelerini kullanarak başka kişilerin düşüncelerini ya da fikirlerini ifade etmesine paraphrase adı verilir. Paraphrase yapılırken kaynak metnin anlamının ve fikrinin korunmasına, metnin fikrinin ve anlamının kişinin kendi cümleleriyle aktarılmasına özen gösterilmelidir.
Paraphrase’den çoğunlukla tezlerde, makalelerde ve diğer akademik metinlerde yararlanılır. Bu tür metinlerde herhangi bir düşüncenin aktarılması için alıntılama yapılması oldukça sık kullanılan bir yöntemdir. Alıntılama yapılması sırasında kişinin kelimeleri herhangi bir değişiklik yapılmaksızın tırnak içinde belirtilmekte olup paraphrase işlemi alıntılamanın bir alternatifi olarak kabul edilebilmektedir. Ancak akademik metinlerde alıntılamadansa paraphrase kullanılması çok daha doğru bir adımdır. Çünkü başarılı bir paraphrase yapmak kişinin kaynak metni iyi bir şekilde anladığını göstermekte ve çalışmanın orijinal bir nitelik kazanmasını sağlamaktadır. Bunun yanı sıra tez çalışmalarında alıntılama sayısının sınırlı tutulması da paraphrase işlemini ön plana çıkarmaktadır.
Paraphrase Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
Farklı bir kaynaktan alınan herhangi bir metnin anlamını kaybetmeyecek şekilde yeniden yorumlanıp oluşturulması işlemi olan paraphrasing mutlaka alanında uzman kişilerce gerçekleştirilmelidir. Paraphrase son derece önemli bir süreç olup başarılı işlere imza atılması için mutlaka dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.
Başarılı bir paraphrase yapılabilmesi için paraphrase yapacak olan kişi konuya hakim ve anlatım becerisi başarılı olmalıdır. İmla kurallarına, noktalama işaretlerine ve anlam bütünlüğünün sağlanmasına özen gösterilmelidir.
Paraphrase yapılan metin okuyucuların açık ve net olarak anlayabileceği şekilde hazırlanmalıdır. Asıl kaynaktan alınan verinin metinde kullanılması sırasında kesinlikle ekstra bilgi eklenmemelidir. Okuyan kişinin tam olarak anlayamayacağı, karmaşık cümle yapılarından uzak durulmalıdır. Paraphrase yapacak olan kişi kaynak metni kusursuz şekilde anlayana kadar gerekirse defalarca okumalı ve süreci bundan sonra başlatmalıdır.
Paraphrase yapılırken yazarın kaynak metinde kullandığı kelimenin bağlamdaki anlamı tam olarak kavranılarak eş anlamlısının kullanılması tercih edilebilir. Bunun yanı sıra etken bir cümlenin edilgen hale getirilip cümle yapısının değiştirilmesi de söz konusu olabilir. Sıfat durumundaki bir kelime zarf durumuna getirilerek kelimenin dahil olduğu sınıf da değiştirilebilir. Aynı şekilde isimler fiillere, fiiller isimlere, zarflar sıfatlara dönüştürülebilir. Cümle kalıbı diğer bir deyişle cümledeki fikirlerin sırası değiştirilebilir ya da aynı fikir farklı bir cümle yapısıyla ifade edilebilir. Verilen mesaj resmiden gayri resmiye ya da gayri resmiden resmiye uyarlanabilir. Belirli bir mesaj daha genel bir mesaja çevrilebileceği gibi tam tersi de yapılabilir.
Paraphrasing sırasında ayrı ayrı cümlelere değil bütüne odaklanıp hakim olunmalıdır. Böylece orijinal metne sadık kalınması ve anlaşılır cümleler kurulması mümkün olmaktadır. Ayrıca paraphrase işleminin cümle cümle yapılması durumunda amatörce ve kopuk bir anlatımla karşı karşıya kalınabilmektedir. Her yönüyle mükemmel bir paraphrase oluşturulması için hem dil bilgisi hem imla kuralları açısından sağlam bir yapı kurulmalıdır. Paraphrase yapacak olan kişi kaynak ve hedef dile hakim, alanında uzman ve deneyimli olmalıdır. Aksi halde ortaya koyulan metnin anlatım ve dil bilgisi açısından başarısız olma olasılığı çok yüksektir.
Kimler Paraphrase Yapabilir?
Başarılı bir paraphrase yapmak için kişinin kendisini birçok konuda yetiştirmiş olması oldukça önemlidir. Bunun yanı sıra ileri derecede imla kuralları ve noktalama işaretleri bilgisine sahip olmalıdır. Kaynak ve hedef dile üst düzeyde hakim olmalı, kendini iyi şekilde ifade edebilmelidir.
Paraphrase yapılırken kaynak metinde geçen her bir konu ayrı ayrı not edilerek kaynak metinde bir cümle içerisinde yer alan bilgi yeni metinde birden fazla cümleyle açıklanmaya özen gösterilmelidir. Kişi paraphrase sürecine başladığı andan itibaren kaynak metne ne kadar az göz gezdirirse yeniden yazma işlemi o ölçüde başarılı olacaktır. Eş anlamlı kelimelerin kullanılması durumunda genel metin içinde aynı anlama geldiğinden ve metnin anlam bütünlüğünün bozulmadığından emin olunmalıdır. İntihal yapılmaması konusunda da dikkatli olunmalıdır.
Paraphrase Titizlikle Yapılmalıdır
Günümüzde online olarak paraphrase hizmeti veren birçok farklı web sitesi ve uygulama bulunmaktadır. Ancak bunlar insanlar tarafından sunulan paraphrase hizmeti ile aynı kalitede çalışmalar sunamamaktadır. Özellikle akademik metinler açısından önemli olan paraphrase hizmeti mutlaka kaynak metnin diline üst düzeyde hakim olan profesyonel bir çevirmenden alınmalıdır. Aksi takdirde intihal gibi istenmeyen durumlarla karşı karşıya kalınması söz konusu olabilmektedir.
Paraphrase yapacak olan kişinin intihalden uzak kaliteli ve başarılı bir çalışma ortaya koyabilmesi için kaynak metni özümseyene kadar dikkatlice okuması ve aktarılanları çok iyi bir şekilde anlaması gerekir. Orijinal metinden doğrudan alıntı yapmaktan daha etkili bir yöntem olan paraphrase’de metnin başka sözcüklerle ifade edilmesi süreci orijinal metnin tam olarak anlaşılmasına da yardımcı olan bir unsurdur. Paraphrase yapıldıktan sonra aynı fikirlerin ve anlamın ifade edildiğinden emin olunması için elde edilen metin orijinali ile karşılaştırılmalıdır. Orijinal metnin anlamının değişmesine neden olabileceğinden dolayı paraphrase yapan kişi kesinlikle kendi görüşlerini ve yorumlarını eklememelidir.