Metin, sözleşme, kitap, hukuki yazışmalar gibi yazılı ürünleri herhangi bir dilden bir başka dile çeviren kişilere mütercim deniliyor. Mütercim ile tercüman arasındaki fark mütercimin yazılı çeviri tercümanın ise sözlü çeviri yapması noktasında ortaya çıkıyor. Çevirdiği dilleri konuşmayı bilen kişiler tercümanlık yapabiliyor olsa da çevireceği dillerde okur yazarlığı olmayan, dilin kurallarını bilmeyen kişiler mütercimlik yapamıyorlar. Çevirdiği dillerde hem konuşmayı hem de okumayı yazmayı bilen kişiler ise hem mütercimlik hem de tercümanlık yapabiliyorlar.
Mütercim tercümanların çalışma alanlarının son derece geniş olduğu biliniyor. Mütercim tercümanlar yabancı dil kullanılmasına ve çevirmenliğe ihtiyaç duyulan her alanda çalışma imkanı bulabiliyorlar. Yayınevleri, dergiler, gazeteler, film stüdyoları, seyahat acenteleri ve özel şirketlerde çalışabildikleri gibi uluslararası iş yapan şirketlerde de çeviri gerektiren işler olması durumunda istihdam edilebiliyorlar. Uluslararası konferanslarda ve fuarlarda da iş imkanlarına sahip olabiliyorlar. Bunun yanı sıra kamu alanında Dış İşleri Bakanlığı, Kültür Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı gibi kurumların dış ilişkiler bölümlerinde çalışabiliyorlar. Ayrıca mütercim tercümanlar özel bürolarının açarak da kendilerine iş alanı yaratabiliyorlar.
Mütercim Tercümanlık Eğitimi
Ülkemiz üniversitelerinde 4 yıllık bölüm olarak Mütercim Tercümanlık eğitimi veriliyor. Bu bölümde eğitim almak isteyen kişiler üniversite sınavı aracılığı ile yerleştiriliyorlar. Mütercim Tercümanlık bölümünde verilen eğitimin ilk yılında ağırlıklı olarak yazı becerileri, metin analizi ve kelime kökenlerinin öğrenilmesi hedefleniyor. Sonraki yıllarda daha yoğun bir yabancı dil bilgisi ve çeviri yeteceğini geliştirmeye yönelik not alma teknikleri, profesyonel çeviri yapmayı destekleyici dersler veriliyor. Türk Dili, İngilizce Sözlük Bilgisi, Çeviriye Giriş, Duyduğunu Anlama, Yazılı Metinlerin Sözlü Çevirisi, İngilizce Yazı Becerisi, Dilbilimine Giriş, Konuşmalarda Not Alma ve Çeviri Kuramı gibi dersler de bölümün içeriğinde yer alıyor. Dört yıllık eğitim esnasında ağırlıklı olarak sözlü ve yazılı çeviri yapabilme becerisinin sağlanmasına yönelik bir eğitim verilmesi hedefleniyor.
Diller ve kültürler arası iletişimin temel taşı olan mütercim tercümanlık farklı uygulamaların ve becerilerin gerektiği iki alana ayrılıyor. Yazılı çeviri; mütercim tercümanların çoğunlukla tercih ettiği alan olup yazılı metinlerin başka dillere çevrilmesini kapsıyor. Sözlü çeviriye göre daha uzun zamanda gerçekleştirilme imkanı olan yazılı çeviride buna bağlı olarak hata da daha az oluyor. Yazılı çeviri yapan mütercim tercümanlar; kitabevi, tercüme bürosu, şirketler gibi özel sektör kurumlarının yanı sıra elçilikler, bakanlıklar, konsolosluklar, müsteşarlıklar gibi kamu kurumları da dahil olmak üzere pek çok farklı kurumda çalışma imkanını elde edebiliyorlar. Aynı zamanda freelance de çalışabiliyorlar. Yazılı çeviri en çok; edebi metinler, teknik ve bilimsel metinler, sosyal bilimler ve insan bilimleri, ticari metin alanlarında kullanılıyor.
Sözlü çeviri uzmanlaşma aşamasında da uzmanlaştıktan sonra da icra etmesi en zor alanlardan biri olma özelliğini taşıyor. Çünkü sözlü çeviri türünde zaman kısıtlı oluyor. İnsanlarla birebir iletişim içinde olma gerekliliği zamanın kısıtlılığıyla birleşince hata yapmaya mahal veren bir çeviri türü haline geliyor. Sözlü çeviri alanında uzmanlaşan çevirmenler tercüme bürolarıyla da serbest olarak da çalışabiliyorlar. Sözlü çeviri hizmetlerine; ekonomik zirveler, kültürel organizasyonlar, diplomatik temaslar, ticari toplantılar ve bilimsel konferanslar gibi alanların yanı sıra kişisel toplantı ya da organizasyon gibi nedenlerle de sıklıkla başvurulabiliyor. Bunun yanı sıra konferans çevirmenliği, toplum çevirmenliği, nikah çevirmenliği, mahkeme çevirmenliği ve nikah çevirmenliği gibi alanlarda da sözlü çeviri ihtiyacı oluşabiliyor.
İyi Bir Mütercim Tercüman Nasıl Olmalıdır?
Mütercim tercümanların başarılı bir hizmet sunabilmeleri için öncelikle kendi anadillerine son derece iyi bir seviyede hakim olmaları gerekiyor. Anadillerinden bir başka dile çeviri yaparken okudukları cümledeki en ufak bir yanlış anlama ya da anlayamama durumu tercüme içerisinde kabul edilemeyecek hataların oluşmasına neden olabiliyor. Bu nedenle mütercim tercümanların bir başka dile başlamadan önce kendi ana dil bilgilerinin en üst seviyede olmasına özen göstermeleri gerekiyor.
Ana dil için geçerli olduğu üzere mütercim tercümanların çeviriyi yapacakları hedef dili de çok iyi seviyede biliyor olmaları önem taşıyor. Hedef dilin yapısının, yazım kurallarının, kelimelerin telaffuz şekillerinin çok iyi bilinmesi ve çok geniş bir kelime dağarcığına sahip olunması mütercim tercümanların başarısı üzerinde doğruda etkili oluyor.
Çevirinin yapılacağı hedef dilin kültürünün de dilin yapısı kadar iyi bilinmesi son derece önemli bir konu olarak kabul ediliyor. Özellikle sözlü çeviri esnasında telaffuz ya da tabir farklılıkları kültürü temel alan faktörler olarak kabul ediliyor. Bulunulan coğrafya, dil bilgisi ve o dili konuşabilmek tek başına yeterli olmayabiliyor. Bu aşamada mütercim tercümanın üzerinde çalıştığı çevirinin daha etkin olabilmesi için alana hakim olmasının önemi ön plana çıkıyor. Herhangi bir sektör hakkında yazılı ya da sözlü çeviri yapıldığı durumlarda mütercim tercümanın nelerden bahsedildiğini mutlaka net bir şekilde anlaması gerekiyor.