Hukuk kuralları toplumların bir arada yaşamasında, insanların dünyanın dört bir yanında belirli haklara ve özgürlüklere sahip olmasında oldukça önemli bir rol üstlenmektedir. Dünya üzerindeki tüm ülkelerde her gün farklı amaçlara yönelik sayısız hukuki işlem gerçekleştirilmektedir. Hukuk vazgeçilmez bir kurum olup hukuki çeviri de en önemli çeviri türlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Hukuki çeviriye resmi ve kişisel farklı nedenlerle ihtiyaç duyulmakta olup son derece titizlikle yapılması gereken bir çeviri türü olarak ön plana çıkmaktadır.
Mahkeme kararları, kanunlar, uzman raporları, vekaletnameler, sözleşmeler, uygunluk belgeleri ve yönetmelikler gibi belgeler hukuki çevirinin konusunu oluşturur. Diğer bir deyişle yasal olarak değeri ve geçerliliği bulunmakta olan tüm belgeler hukuki metin kapsamında kabul edilir. Hukuki belge çevirisi hizmetleri arasında, yasal anlaşmalar, yasal metinler, hukuk kılavuzları, yasal konularla ilgili makaleler, hukuk alanı ile ilgili her tür metin ve ders kitapları da bulunur.
Adli sürecin parçası olan herhangi bir belgeye ilişkin olarak yapılan herhangi bir çeviri işlemi adli çeviri olarak nitelendirilir. Cezalar, davalar, mülk tapuları adli çeviriye konu olan belgelere örnek olarak gösterilebilir. Boşanma davası açmak isteyen bir çiftin evlilik cüzdanı gibi belgelerin çevrilmesi işlemleri de adli çeviri hizmetleri kapsamında yer alır. Bu aşamada yeminli çeviri hizmeti ile adli çeviri hizmeti arasında bazı benzerlikler olduğundan söz edilebilir. Ancak aradaki farklılıkların ve hangi durumda hangi hizmetin uygun olduğunun bilinmesi sürecin hızlı işlemesi aşamasında oldukça önemlidir.
Yeminli çeviri hizmetleri, en basit şekliyle resmi ve onaylı çeviri olarak ifade edilebilir. Yeminli tercüme, bu tür resmi evrakların çevirisini yapabilmesi için ilgili makam tarafından yetkilendirilmiş olan bir yeminli tercüman tarafından yapılır. Yeminli tercümanın imzasını taşıyan belgelerin resmi statüsü bu sayede ilgili makamlar tarafından tanınır. Yeminli tercümanlar çeviri konusu belgeyi, hedef dile birebir olarak çevirmekle, orijinal belgede bulunan terimleri hedef dildeki kullanımına uygun olacak şekilde düzenlemekle, resmi belgedeki tarih, meblağ, tarafların yerlerinden doğruluğundan emin olmakla, kişisel bilgilerin gizliliğini ve güvenliğini tamamen sağlamakla yükümlüdürler. Aynı zamanda belgenin çevirisini doğru ve eksiksiz bir şekilde gerçekleştirdikten sonra imzalamaları ve kaşelemeleri gerekir.
Adli Tercüman Nedir?
Adalet Komisyonu huzurunda, tercüman yemini eden, adli yemin belgesini ve bilirkişi evrakını alan tercüman adli yeminli tercüman ya da bilirkişi tercüman olarak adlandırılır.
Adli yeminli tercüman olmak isteyen kişiler Türk vatandaşı ya da İç işleri Bakanlığı tarafından verilen mavi kart sahibi olmalıdır. En az ilkokul mezunu ve fiili ehliyete sahip olma şartı aranır. 18 yaşını doldurmuş olmak, devlete karşı işlenmiş herhangi bir suç nedeniyle hüküm giymemiş ya da hükmü ertelenmemiş olmak, devlet memurluğundan çıkarılmış ya da mesleği icra etmesi yasaklanmış olmamak da sahip olması gereken niteliklerdendir. Aynı zamanda bir başka komisyonun Adli Yeminli Tercüman listesinde de bulunulmaması beklenir.
Adli yeminli tercüman olmak isteyen kişilerin Tercüman Bilirkişi Başvuru Formu’nu, başvuru sahibine ait banka şubesi ve IBAN bilgilerinin eksiksiz olacak şekilde doldurması gerekir. TC kimlik kartı, nüfus cüzdanı, ehliyet ya da pasaport ile birlikte E-devlet üzerinden e-imzalı olarak alınmış Nüfus Kayıt Örneği ibraz edilmelidir. Aynı şekilde yine E-devlet üzerinden e-imzalı olarak alınabilen yerleşim yeri belgesi de hazırlanması gereken belgelerdendir. Buna ek olarak kişinin adli yeminli tercüman ya da tercüman bilirkişi olmak istediği dili bildiğini ispatlayan sertifika, diploma, sınav sonuç belgesi gibi belge ibraz edilmelidir. 2 adet biyometrik vesikalı fotoğraf, başvuru sahibinin eğitim durumunu gösterir belge, devlet memurluğundan ya da meslekten çıkarılmadığını gösterir belge ve E-devlet üzerinden e-imzalı olarak alınan Adli Sicil Kaydı belgesi de başvuru sahibi tarafından hazırlanmalıdır.
Hukuki ve Adli Çeviri Özen Gerektiren Çeviri Türleridir
Hukuki çeviri yapılırken çok dikkatli olunmalı, asla yoruma yer verilmemeli, kaynak dildeki mesaj ile hedef dildeki mesaj arasında kesinlikle bir değişikliğe neden olunmamalıdır. Ayrıca hukuki çeviri esnasında kullanılan kelimelerin ve söz öbeklerinin hukuk alanına özgü kelimeler arasından seçilmesine özen gösterilmelidir. Hukuki çeviri hizmeti verecek olan çevirmen, kaynak ve hedef dilde kullanılan kelimelere tam olarak hakim, ülkelerin kanunları hakkında bilgi sahibi olmalı ve çevirilerini bu noktaları göz önünde bulundurarak yapmalıdır.
Hukuki çeviri hizmetlerinde, çevirmenin tercüme yeteneği kadar kanunlar hakkında bilgi sahibi olması da önemlidir. Adli yeminli tercümanlar da hukuki prosedürleri detaylı şekilde bilmeli, ardıl çeviri yapabilecek deneyime sahip olmalıdır. Ardıl çeviri yapacak olan tercüman mahkeme gününde ve saatinde hazır bulunmalı, kimliğini ve yemin zaptını mahkeme birimlerine ibraz etmelidir.
Adli kurumlarda Türkçe dışında bir başka dil konuşan, sağır ya da dilsiz olması nedeniyle doğrudan iletişim kurulması mümkün olmayan kişilere hakim bir çevirmen tayin eder. Böylece gerekli durumlarda kişinin çeviri ihtiyacı karşılanmış olur. Buna ek olarak uluslararası anlaşmaların şartlarına göre bir kişi bir başka ülkede suç işler, yargılanır ve kendi ülkesi iade talebinde bulunursa suçlu kendi ülkesine teslim edilir. Bu durumda kişinin suçu işlediği ve yargılandığı ülkedeki dava dosyaları da beraberinde gelir. Ancak bu dava dosyaları ilgili ülkenin dilinde hazırlanmış olduğundan çeviri ihtiyacı ortaya çıkar.
Adli yeminli tercümanlar; mahkemelerde, davalarda, tapu dairelerinde, vatandaşlık görüşmelerinde ve sağlık kurullarında hizmet sunabilirler.