Film, dizi, belgesel, televizyon programı gibi birçok farklı yapımda geçen diyalogların yazıya dökülmesi, kaynak dilden hedef dile ya da dillere çevrilmesi süreci alt yazı çevirisi olarak adlandırılmaktadır. Alt yazı çevirisi internet üzerinden çok çeşitli içeriklere ulaşım imkanı sağlayan dijital platformların artmasına, dünya genelinde dizi ve film endüstrisinde yaşanan çeşitliliğe bağlı olarak en çok ihtiyaç duyulan çeviri alt türlerinden biri haline gelmektedir. Teknolojideki hızlı gelişmeler birçok farklı sektörde olduğu gibi bu alanda da fırsatları ve alternatifleri artırmakta buna bağlı olarak da alt yazı çevirisinin önemi artmakta, alt yazı çevirmenliği popülerlik kazanmaya devam etmektedir.
Alt Yazı Çevirisi Ön Hazırlık Süreci Gerektirir
Alt yazı çevirisi hizmeti verecek olan çevirmen, çeviri sürecine başlamadan önce detaylı bir ön hazırlık yaparak ortaya koyacağı çevirinin kalitesini doğrudan artırabilmektedir. Alt yazı çevirisinde de diğer çeviri türlerinde olduğu gibi kaynak dil ve hedef dil arasındaki temel farklılıkların belirlenmesi çeviri sürecinin en önemli aşamalarından biri olarak kabul edilmektedir. Ardından çevirmen hem kaynak kitlenin hem hedef kitlenin sosyokültürel yapılarını detaylı bir şekilde incelemelidir. Bu sayede çevirinin kalitesini etkilemesi olası farklılıkların ortaya çıkarılması mümkün olmaktadır. Çevirmen çeviri konusu kaydı orijinal dilinde daha sonra da eğer varsa kaynak dil alt yazısı ile birlikte izlemelidir. Tüm bu aşamalardan sonra çevirmen çeviri konusuna hakim bir hale gelmekte ve kaliteli bir çevirinin ortaya çıkarılması olasılığı artmaktadır.
Kalitesiz Alt Yazı Çevirisi Seyircinin Bağ Kurmasını Engeller
Kaliteli bir alt yazı çevirisinin olmazsa olmazlarından biri diyalog ile alt yazının uyumlu bir şekilde akması yani senkronizasyonun sağlanmış olmasıdır. Bu nedenle alt yazı çevirisinde en çok dikkat edilmesi gereken noktalardan biri ekranda duyulan cümle ile bu cümlenin alt yazı çevirisinin eş zamanlı olarak akması olmalıdır. Bunun yanı sıra alt yazı ekrana izleyicinin rahatlıkla okuyabileceği bir hızda ve uygun yazı fontları ile yerleştirilmelidir.
Diller arasındaki farklılık alt yazı çevirisine konu olan kaynak dil ile hedef dil arasında ifade farklılıklarına neden olabilmektedir. Bunun sonucunda orijinal diyalogda kullanılan cümle hedef dile aktarıldığında daha kısa ya da daha uzun olabilmektedir. Ancak kaliteli bir seyir zevki yaşanabilmesi için bu tür uyumsuzluklar göz önünde bulundurulmalı ve alt yazının okunma süresi de dikkate alınmalıdır. Günümüzde tüm çeviri türlerinde olduğu gibi alt yazı çevirisi yapılırken de profesyonel çevirmenler tarafından farklı alt yazı programları kullanılmaktadır. Bu programların zaman kodlarını ekleyebiliyor olması alt yazı çevirisi sürecinde çevirmenlere oldukça büyük bir zaman tasarrufu sağlamaktadır.
Alt yazı çevirisi hizmeti veren bir çevirmenin dikkat etmesi gereken bir diğer konu ise diyaloglardaki vurgulardır. Cümledeki vurgunun yeri çevirmenin çeviri konusu alt yazıyı şekillendirmesinde son derece önemli bir role sahip olup bu durum alt yazı çevirmeni tarafından göz ardı edilmemelidir. Ayrıca yazım kurallarına titizlikle uyulmalı, noktalama işaretleri eksiksiz ve doğru bir şekilde kullanılmalıdır. Bu etkenlerin göz önünde bulundurulması ile şekillendirilen alt yazı çevirileri çok daha başarılı olmaktadır.
Alt Yazı Çevirisi Standart Bir Çeviri Türü Değildir
Alt yazı çevirisinin en önemli özelliği çeviri konusu olan dizinin, filmin, şarkının ya da herhangi bir videonun orijinal dilinde kaynak kitlede uyandırdığı hissiyatı hedef dilde ve farklı kültürlerde de hissedilmesini ve doğru şekilde anlaşılabilmesini sağlayabilmesidir. Herhangi bir alt yazı çevirisinin başarılı olabilmesi için çevirmen ülkenin konuşma dilindeki farklılıklarını göz önünde bulundurmalıdır. Diğer bir deyişle ülkede tek bir dil konuşuluyor olsa da bölgesel farklılıklardan kaynaklanan şiveler göz ardı edilmemelidir. Bu yüzden alt yazı çevirisi hizmeti veren çevirmenler yaptıkları hazırlık çalışmaları kapsamında kaynak dilin ait olduğu ülkedeki şiveler hakkında bilgi sahibi olmaya özen göstermelidirler.
Alt yazı çevirisinin başarılı sayılabilmesi için sahip olması gereken kriterlerden bir diğeri de kaynak dildeki duygunun hedef dile doğru bir şekilde yansıtılabilmiş olmasıdır. Herhangi bir diyaloğun ya da özlü sözün düz ve duyguyu yansıtmayacak şekilde çevrilmesi son derece önemli bir hata olup bu tür durumlar izleyici ile iletişimin kurulamamasına ya da kurulan iletişimin tamamlanamamasına neden olabilmektedir. Bu yüzden duygunun izleyiciye en doğru şekilde hissettirilmesi ve aktarılması gerekliliği asla göz ardı edilmemelidir.
Alt yazı çevirisine konu olan bir videoda ekrana yansıyan ve aynı anda görüntülenebilecek olan metin miktarı genellikle 37 - 42 karakter arası olarak kabul edilir. Bununla birlikte dizilerde bu sayı daha farklı olabilir. Dizilerde dikkat edilmesi gereken nokta ise diyaloglara ait her iki satırlık alt yazının 1 - 6 saniye arası ekranda kalabiliyor olmasıdır. Bu kurallar göz önünde bulundurularak yapılan çeviriler, izleyicilerin okuma ve anlama hızına göre uygun bir süre olması nedeniyle başarılı olarak değerlendirilir. Eğer çeviri olması gerekenden daha uzunsa izleyicide kafa karışıklığına neden olmamak için uygun yerden 1-2 çizgi şeklinde kesilmesi doğru bir yöntem olabilmektedir.