Akademik çeviri akademisyenlerin ve öğrencilerin sık yararlandığı çeviri alt türlerinden biridir. Akademik çeviri üst düzey bir bilim dili kullanılarak yapıldığı için uzmanlık gerektiren, özel çeviri türleri arasında yer alır. Üniversite öğrencileri, öğretim ve araştırma görevlileri başta olmak üzere akademik çeviriden yararlanan kişi sayısı son derece fazladır. Genellikle araştırmaların, makalelerin ve bilimsel yayınların uluslararası dergilerde yayımlanması için akademik çeviri hizmetlerine başvurulur. Akademik çeviride genellikle İngilizcenin hakimiyeti bulunsa da farklı dillerde akademik çeviri hizmeti sunulmaktadır.
Genel olarak araştırma yapılan konuyla ilgili yabancı kaynakların çevirisi de akademik çeviri kapsamında gerçekleştirilir. Akademik çeviri, akademik makalelerin İngilizce’ye ya da farklı bir dile çevrilmesinde, yayımlanmasında ve kabul görmesinde son derece önemli bir rol üstlenir. Bu nedenle akademik çeviri en çok talep gören çeviri alt türlerinden biridir. Akademik çeviri sayesinde yapılan çalışmalar çok daha geniş kitlelere ulaşabilmektedir. Akademik metinler uzun zaman alan ve çok efor harcanan çalışmaların sonucu ortaya çıkarlar. Akademik çevirinin kaliteli yapılması aynı zamanda verilen emeğin boşa gitmemesi açısından da çok önemlidir. Akademik çevirinin kalitesi akademik çalışmaların da kalitesini artıran bir etken haline gelmektedir. Bu nedenle akademik çeviri hizmeti verecek çevirmen kaynak dile ve hedef dile üst düzey hakimiyete sahip olduğu gibi akademik çevirinin konusu olan alanda da detaylı akademik bilgisi olmalıdır.
Akademik makaleler, tezler, bilimsel yayınlar ve araştırma ödevleri akademik çeviri hizmetlerinin kapsamında gerçekleştirilmektedir. Bu tür belgeler son derece önemli kaynaklardır ve çeviri sırasında kullanılan üslup standart çeviri hizmetlerinden farklı olmalıdır. Akademik metinlerde çeviri konusu alan özelinde farklı terimler bulunur. Bu nedenle her akademik metin kendine özgü türe ve stile sahiptir. Bu yüzden akademik çeviri sırasında yayınların özgünlüğünün korunmasına ve kaliteli çevirilerin elde edilebilmesine özen gösterecek deneyimli ve yeterli birikime sahip çevirmenlerden hizmet alınmalıdır.
Akademik çeviri hizmetleri kapsamında kaynak dilden hedef dil çevrilecek akademik metinler konusunda son derece titiz bir tavır sergilenmesi opsiyonel bir durum değil zorunluluktur. Hepsi birbirinden özel amaçlara hizmet ettiği için akademik metin çevirilerini hatasız bir şekilde yapmak gerekir.
Akademik Çeviride Başarı İçin Bu Noktalara Dikkat Edilmeli
Akademik metinler konunun uzmanları tarafından kaleme alınan özel metinlerdir. Bu nedenle günlük yaşamda ve standart çevirilerde kullanılan dile akademik çevirilerde rastlanmaz. Akademik metinlerde kullanılan cümlelerin yapısı, kelimeler ve terimler çeviri konusu alana ait olmalıdır. Akademik çeviri konusunu oluşturan her alan birbirinden farklı ve özel bir terminolojiye sahip olduğundan akademik çeviri özel uzmanlık ve titizlik gerektiren bir çeviri türüdür.
Ayrıca akademik çeviri konusu alanlar arasında farklılık olması akademik çeviri hizmetleri kapsamında her metinde kendine özgü bir dil kullanılması ihtiyacını beraberinde getirir. Tıp, hukuk, bilim ve teknik alanlarda kaleme alınan akademik metinler birer bilimsel makale olduğu için kişisel fikirlerden, duygu ve düşüncelerden uzak tutulurlar. Sosyal bilimler alanında kaleme alınan makalelerin yapısal özellikleri gereği kişisel fikirler barındırması söz konusu olabilir. Akademik çeviri hizmetleri kapsamında en önemli noktalardan biri bu ayrımı doğru bir şekilde analiz etmek ve içerikleri bu doğrultuda hedef dile aktarmaktır.
Kaliteli bir akademik çeviri hizmetinden bahsedilmesi için eldeki çevirinin anlatım bozukluğundan uzak ve akıcı olması gerekir. Okuyucunun kolayca anlayabilmesi akademik çevirinin başarılı olduğunu gösteren kriterlerdendir. Bunun yanı sıra terimlerin bağlama uygun kullanılması, bölümlerin sırasına uygun ve doğru şekilde hedef dile aktarılması çok önemlidir. Akademik çeviri sürecinde herhangi bir hata yaşanmaması için metnin kaynak dili ana dili olan bir editörden destek alınması doğru bir tercihtir. Ayrıca çevirmen ikilemde kaldığı ya da herhangi bir noktadan tam olarak emin olamadığı durumlarda akademik metin yazarı ile iletişime geçtiği takdirde akademik metnin başarısı artırılabilmektedir.
Akademik Çeviri Hata Kabul Etmez
Akademik çeviri hizmetlerinin diğer tüm çeviri hizmetlerinde olduğu gibi uzman çevirmenlerden alınması konusunda dikkatli olunmalıdır. Akademik metinler dahil olduğu konulara göre çok ciddi ölçüde terminoloji içeren metinlerdir. Bu yüzden çevirmenler de çeviri konusu alan özelinde terimleri bağlamına uygun şekilde kullanabilecek yetkinlikte olmalıdır. Çevirmen dili akıcı bir şekilde kullanabilmesine ek olarak kaynak dili ve hedef dili ana dil seviyesinde bilmelidir.
Akademik çeviri hizmetleri kesinlikle hata kabul etmez. Bu nedenle çevirmen son derece dikkatli ve özenli bir şekilde çalışmalıdır. Günümüzde akademik çeviri hizmetleri genellikle İngilizce dilinde verilse de farklı dillerde de akademik çeviri yapılmaktadır. İngilizde akademik çeviri sırasında belirli çeviri teknikleri titizlikle uygulanmalıdır. Bunların başında cümlede öznenin bulunması, alt cümleciklerde sağdan sola doğru çeviri yapılması gelir. Alt cümlecikten sonra çeviriye soldan başlanarak devam etmek gerekir. Özne belirlenip çeviri yapılmalı daha sonra nesneler ve tümleçler çevrilmelidir. Bu sıralama takip edilmezse cümlede anlam karışıklığı ortaya çıkacaktır. Cümlede başka öğe kalmadığında son aşamada yüklem çevrilmelidir.